Statystyki

  • Odwiedziło nas: 549506
  • Do końca roku: 278 dni
  • Do wakacji: 85 dni

Kalendarium

Czwartek, 2024-03-28

Imieniny: Anieli, Kasrota

Czy to dysleksja? - PROCES DIAGNOSTYCZNY

opracowanie mgr M. Stenzel

Coraz więcej dzieci ma trudności w czytaniu i pisaniu. Dlaczego? Przyczyn może być wiele. Jedną z nich mogą być specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. W Poradni Psychologiczno -Pedagogicznej w Wąbrzeźnie diagnozujemy i wskazujemy w jaki sposób można te umiejętności usprawnić. Niestety, często spotykamy się w Poradni z już postawioną diagnozą w momencie zgłoszenia dziecka na badanie. W potocznym języku przyjęło się (niestety), że jeśli ktoś niestarannie pisze to ma dysgrafię, jest pobudzony ruchowo, nie słucha poleceń to na pewno – ADHD, ma problemy z nawiązaniem kontaktu, ma „swój świat” to musi być Autyzm.

Tak być może, ale nie musi. Proces diagnostyczny jest złożony i wymaga dogłębnej analizy wielu aspektów rozwoju i funkcjonowania dziecka, często wymaga czasu, kilku wizyt w poradni. Szczególnie jeśli chodzi o specyficzne trudności w uczeniu się potoczne rozumienie tego typu terminologii jest dalekie od kryteriów diagnostycznych i procedur badawczych.

 

Co to jest dysleksja?

W przepisach Prawa Oświatowego w artykule 4 pkt. 33 czytamy, że przez specyficzne trudności w uczeniu się należy rozumieć jako „trudności odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej, którzy mają trudności w przyswajaniu treści nauczania, wynikające ze specyfiki ich funkcjonowania percepcyjno-motorycznego i poznawczego, nieuwarunkowane schorzeniami neurologicznymi”. Dla wskazania rodzaju poszczególnych trudności w zakresie specyficznych trudności w uczeniu się przyjmuje się na ogół trzy pojęcia: dysleksja, dysortografia i dysgrafia. Zarówno w praktyce, jak i w wielu publikacjach, termin – dysleksja, używany jest w znaczeniu szerokim, dotyczącym wszystkich tych zaburzeń. Stosowanie jednak tych trzech pojęć daje możliwość dokładnego wskazania występujących trudności u dziecka, ponieważ mogą one występować w sposób izolowany. J. Jastrząb podaje, że: „dysleksja cechuje się charakterystycznymi błędami językowymi, wolnym tempem czytania, technika pozbawiona cech całościowego, wyrazistego, biegłego, poprawnego reprodukowania tekstu, zaburzonym rozumieniem treści w aspekcie odbioru dosłownego, interpretacyjnego, krytycznego i kreatywnego”, dysgrafia to „specyficzne trudności w pisaniu, mimo znajomości zasad pisowni i interpunkcji oraz podstaw gramatyki: charakterystyczne są dla niej błędy literowe, zniekształcenia struktury głoskowo-literowej wyrazów, zaburzenia konstrukcji zdań i sekwencji tekstu, mogą być pominięte drobne detale graficzne liter i znaki interpunkcyjne”, natomiast dysortografia „czyli specyficzne trudności w  osiągnięciu prawidłowego poziomu graficznego pisma, charakteryzuje się niekształtnym, nieproporcjonalnym, niejednolicie położonym pismem w stosunku do liniatury, niespójne są elementy liter i/lub litery w wyrazach, zdarza się zagubienie liniatury”.

 

Kiedy zgłosić dziecko na badanie?

 

Na badanie rodzic ma prawo zgłosić dziecko w każdym momencie gdy coś go zaniepokoi. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, ale już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji. Jak podaje Polskie Towarzystwo Dysleksji są to m.in.:

- opóźniony rozwój mowy,
- wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne,
- mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo),
- trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą,
- trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych;
- mylenie prawej i lewej ręki;
- trudności w czytaniu pomimo inteligencji w normie oraz braku zaniedbania środowiskowego
i dydaktycznego,
- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne  pomimo znajomości zasad ortografii.
Przy odpowiedniej stymulacji, mimo objawów ryzyka dysleksji, specyficzne trudności
w czytaniu i pisaniu
nie muszą wystąpić. Należy jednak uważnie obserwować proces opanowania przez dziecko tych umiejętności.

Najczęstszymi powodami niepokojącymi rodziców, które wpływają na decyzję o zgłoszeniu dziecko na badanie pod kątem specyficznych trudności w nauce są:

- błędy w procesie pisania, mimo, że zapytane dziecko podaje właściwy zapis wyrazu,

- nieprawidłowy zapis, zapis „za każdym razem inny” tego samego wyrazu,

- nieczytelne pismo, niska estetyka zapisu notatki i prowadzenia zeszytu,

- trudności w czytaniu – czyta wolno, myli litery, czyta niedokładnie z błędami.

 

Diagnoza specyficznych trudności w pisaniu i czytaniu.

 

Zanim zgłosicie Państwo dziecko na badanie pod kątem specyficznych trudności w procesie pisania i/lub czytania, warto przyjrzeć się pracom pisemnym dziecka, najczęściej popełnianym błędom
w pisaniu i czytaniu, temu w jaki sposób czyta, jak wygląda jego motywacja do nauki, jak radzi sobie z opanowaniem innych umiejętności (nie tylko szkolnych) oraz przypomnieć sobie jak kształtował się jego rozwój.

Badanie psychologiczno-pedagogiczne pod kątem specyficznych trudności w nauce poprzedzone jest wywiadem z rodzicem, gdzie wyżej wymienione informacje są istotne do oceny stopnia ryzyka dysleksji we wcześniejszym dzieciństwie. Ważnych informacji o dziecku dostarcza również analiza informacji ze szkoły oraz analiza dostarczonych prac pisemnych, zeszytów szkolnych. W diagnozie obok specjalistycznych metod badawczych z zakresu psychologii i pedagogiki wskazujących na symptomy zaburzeń dyslektycznych, konieczne jest wykluczenie zaburzeń mogących wpływać na błędy i kłopoty z opanowaniem umiejętności pisania i czytania. Dlatego też, konieczne jest poszerzanie diagnostyki o wyniki badań okulistycznych, laryngologicznych i neurologicznych. Uczeń słabo widzący może mieć kłopoty m.in. z identyfikowaniem liter zbliżonych graficznie, popełniać błędy w przepisywaniu z tablicy, wolno czytać; uczeń słabo słyszący z kolei może m.in. mylić głoski o zbliżonym brzmieniu, słabo zapamiętywać usłyszane złożone polecenia, nie radzić sobie z nauką języków obcych; natomiast uczeń z zaburzeniami neurologicznymi np. mózgowym porażeniem dziecięcym – niestarannie pisać, mieć kłopoty z czynnościami manualnymi, trudności z koordynacją ruchową. W wyżej podanych przypadkach wyklucza się specyficzne trudności w nauce. Mimo, iż charakter występujących problemów, a szczególnie rodzaje błędów i trudności w pisaniu i/lub czytaniu są zbliżone dla zaburzeń dyslektycznych mają one zupełnie inne podłoże, są wynikiem innego typu zaburzeń.

Procedura badania przy ostatecznym postawieniu diagnozy zakłada, iż u dziecka nie ma innego typu zaburzeń mogących wpływać na czytanie i pisanie – w tym celu należy dostarczyć odpowiednią dokumentację medyczną. Ponadto trudności ucznia utrzymują się, mimo, iż pracował w szkole i w domu nad usprawnianiem swojego pisma w aspekcie ortograficznym i graficznym oraz doskonalił czytanie przez systematyczne ćwiczenia. Dlatego też, wskazane jest dostarczenie na badanie materiałów wypracowanych przez dziecko (szczególnie w domu). Uczeń zna zasady pisowni, lecz może mieć trudności z ich praktycznym zastosowaniem.

Czas trwania badania to kilka godzin. Na to jak długo trwa wizyta ma między innymi wpływ tempo pracy dziecka. Z uwagi na konieczność wieloaspektowego przeanalizowania przyczyn i symptomów trudności, konieczne jest przeprowadzenie kilku testów potwierdzających diagnozę, stąd badanie zazwyczaj składa się z dwóch wizyt.

 

Kiedy można stwierdzić dysleksję?

 

         W Rozporządzenie MEN z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych w § 3. 1. czytamy, że „opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w uczeniu się może być wydana uczniowi nie wcześniej niż po ukończeniu klasy III szkoły podstawowej i nie później niżdo ukończenia szkoły podstawowej”. W punkcie 2 w/w rozporządzenia podana jest informacja, iż opinia może być także wydana uczniowi szkoły ponadpodstawowej - na wniosek nauczyciela lub specjalisty wykonującego w szkole zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznejprowadzących zajęcia z uczniem w szkole lub na wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia. Wniosek wraz z uzasadnieniem składa się do dyrektora szkoły. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciuopinii rady pedagogicznej, przekazuje wniosek wraz z uzasadnieniem oraz opinią rady pedagogicznej do poradni psychologiczno-pedagogicznej i informuje o tym rodziców albo pełnoletniego ucznia.